Diabetes type 1 en feestmaaltijden: Kerstmis en oud en nieuw goed beheren

Voor mensen die al jaren de feestdagen met DT1 doorbrengen, wordt het beheren van de uitspattingen (bijna) kinderspel. In de loop der jaren leer je de reacties van je lichaam kennen en dit helpt je beter om er beter mee om te gaan. Maar als je de feestdagen voor de eerste keer doorbrengt met diabetes type 1, kun je je wat onzeker voelen. Wat je situatie ook is, geen paniek. Je krijgt hier een paar tips om de kerst- en oudejaarsmaaltijd zo beheerst mogelijk door te komen en rampscenario’s te beperken. 

Diabetes type 1 en feestmaaltijden: hoe beheer je uitspattingen?

Het aftellen begint al vóór de feestdagen! De feestdagenperiode staat vaak synoniem voor lange, overvloedige maaltijden met alcohol (drink met mate natuurlijk).

De laatste tien dagen van het jaar, met de kerst- en oudejaarsmaaltijd, vormen een onderbreking van een evenwichtig voedingspatroon. De maaltijden tijdens de feestdagen bevatten vaak veel koolhydraten: zoutjes, toastjes, kastanjes, aardappelen en de onontbeerlijke kerstboomstam brengen de bloedsuikerspiegel naar ongekende hoogtes. 

Iedereen met diabetes heeft deze situatie minstens een keer meegemaakt. Hoewel je de rest van het jaar zinnetjes mag aanhoren zoals “Zou je dat wel eten? Dat is slecht voor je suiker.”, zijn de feestmaaltijden HET moment waarop je net zoals iedereen wilt doen en niet te veel wilt opletten en/of eraan herinnerd wilt worden dat je diabetes hebt. 

1 | De maaltijd in fases opdelen en de hoeveelheid koolhydraten berekenen 

Of je nu functionele insulinetherapie volgt of niet, koolhydraten tellen is een van de beste methodes om je doses insuline op de feestmaaltijden af te stemmen. Tijdens een lange feestmaaltijd kan het niet tellen van de ingenomen koolhydraten, van aperitief tot nagerecht, en het pas toedienen van de insuline aan het einde van de maaltijd uitdraaien op een rampscenario… Of je de koolhydraten nu wel of niet telt, je weet dat je meer insuline moet toedienen dan normaal. Je bolus zo goed mogelijk afstemmen voorkomt een hypo- of hyperglykemie, hoewel je tijdens de feestmaaltijden graag eet zonder al te veel te hoeven tellen, toch? 

Natuurlijk zijn er tijdens een feestmaaltijd een hoop onbekende zaken (anders is er niets aan). Als je bijvoorbeeld uitgenodigd wordt, weet je niet altijd van tevoren wat je gaat eten. Wordt het een traditioneel gerecht zoals oesters, kapoen met kastanjes of een meer trendy hoofdgerecht zoals zalmtartaar, foie gras of everzwijn? Feestmaaltijden zijn vaak ook de gelegenheid om iets te proeven wat je normaliter niet eet, dus het is moeilijker om te voorspellen hoe je bloedsuikerspiegel gaat reageren. Tot slot duren deze maaltijden vaak uren… Een van de sleutels om het beste met deze onbekende zaken om te gaan en het risico op een mogelijke hypo- of hyperglykemie te beperken, is de maaltijd in fases opdelen en voor elk gerecht een (micro)bolus toedienen. Je kunt zo beter zien hoe je lichaam reageert en een hypo door een slechte berekening of een te lange wachttijd tussen de gerechten voorkomen. Controleer ook vaker je bloedsuikerspiegel en probeer niet alles perfect te doen. Dit is niet de juiste dag hiervoor. 

Let op de verborgen koolhydraten in de kerstmaaltijd!

Zoals het sneetje brood onder de foie gras, de petitfours, de verrines en het deeg van de pasteitjes. Alsof het al niet moeilijk genoeg is! Let op!

2 | Je bloedsuikerspiegel tijdens de maaltijd controleren 

Het beste is om je bloedsuikerspiegel regelmatig te controleren en de toe te dienen dosis insuline op basis van de uitkomst afstemmen. Controleer iedere keer dat je afstemt wat je al gehad hebt en wat er nog komt: een toetje met suiker wordt sneller door je lichaam opgenomen dan de zetmelen uit je hoofdgerecht. Hou ook rekening met je alcoholverbruik. (Eh ja, voor dit pleziertje is het mogelijk dat je bloedsuikerspiegel het gelag betaalt!) Vergeet aan het einde van de maaltijd niet de koekjes of chocolaatjes te tellen die bij je koffie/thee zitten! Een laatste controle aan het einde van de maaltijd, appeltje-eitje toch? Elke keer vergroot je de kans om een goede avond en een goede nacht door te brengen! 

Je begint niet met het toedienen van insuline vóór het aperitief als er alcohol in je drankje zit. Inderdaad! Omdat alcohol een hypoglykemisch effect heeft, loop je het risico dat je een hypoglykemie krijgt terwijl je enkele uren later een enorme hyperglykemie kunt krijgen vanwege de aardappelsoesjes. Aangeraden wordt om tegen het einde van het aperitief of tussen het aperitief en het voorgerecht de eerste insuline met de pen te injecteren of, als je een insulinepomp hebt, de eerste bolus toe te dienen. Dit hangt er natuurlijk van af hoelang het aperitief duurt en wat je erbij eet. 

 Feestmaaltijden, daar komt geen einde aan…. 

Tijdens de feestdagen spreken we over feestmaaltijden, want het zijn er meerdere! Het is normaal om alleen al met kerstmis meerdere maaltijden te nuttigen om je hele familie te zien, met als klap op de vuurpijl het oudejaarsdiner. 

Bij elke feestmaaltijd willen de mensen hun gasten aan tafel verwennen en soms voel je je verplicht om te eten terwijl je geen trek meer hebt. Ook al lijkt dit onbelangrijk: Dwing jezelf niet! Dit betekent niet dat het verboden is om jezelf een pleziertje te gunnen. Als je niet zo veel eetlust hebt, kun je ook kleine hoeveelheden opscheppen. Enerzijds zal je spijsvertering je dankbaar zijn en anderzijds gaat het dan beter met je bloedsuikerspiegel (waar DT1 allemaal wel niet goed voor is!). Je doet iedereen een plezier door een beetje van alles te eten. 

Diabetes na de feestdagen, zullen we het erover hebben? 

Wanneer de feestdagen voorbij zijn, drink dan voldoende, zo help je je lichaam om goed door te spoelen. Om de uitspattingen van de feestdagen te vergeten en naar een evenwichtiger levensritme terug te keren, kun je de voorkeur geven aan menu’s op basis van vezels die de darmfunctie helpen. Spinazie, kool, peulvruchten, appels, bananen e.d. zijn uitstekende ingrediënten voor je recepten van begin januari. Je kunt ze ook tussen kerst en oud en nieuw eten om de schade voor je diabetes te beperken. ?

Deze onderbreking is over het algemeen zonder gevaar voor het algehele evenwicht bij diabetes type 1. Het risico is wat groter dat je in deze periode wat vaker een hyperglykemie krijgt, maar wees niet ongerust, na enkele dagen wordt alles meestal weer normaal. Je pakt je normale leven langzamerhand weer op, of dit nu op het gebied van voeding of lichaamsbeweging is. Voel je niet schuldig als je jezelf een pleziertje gunt tijdens de feestdagen!

Je weet nu alles om in alle rust met je diabetes type 1 om te gaan tijdens de feestdagen.

Prettige feestdagen en geniet zo veel mogelijk!