Diabetes type 1 en wintersporten: hoe om te gaan met kou en hoogte?

De wintersport komt eraan. Hopelijk ga je naar de bergen om lekker te skiën, te snowboarden of te langlaufen? Hier volgen enkele handige tips over diabetes type 1 en wintersport. Hoe beheers je bijvoorbeeld je diabetes bij kou en op hoogte het beste zodat je volop van de wintersport kunt genieten, zelfs bij extreme omstandigheden! 

Diabetes type 1 en hoogte: de effecten van kou en zuurstofdaling 

In de bergen, zeker op grotere hoogte, heeft jouw lichaam meer behoefte aan energie. Door de kou raken de lichaamsreserves sneller uitgeput want je verbrand meer energie om jezelf warm te houden. Het lichaam moet ook extra gehydrateerd worden vanwege de droogheid van de lucht. Het risico op een hypoglykemie is dan verhoogd en dit moet extra in de gaten worden gehouden wanneer je diabetes type 1 hebt en gaat wintersporten. Dit geldt natuurlijk ook als je gewoon buiten in de sneeuw gaat spelen, gaat wandelen of, voor de avonturiers onder ons, een berg beklimt. Bij al die activiteiten is de energiebehoefte van je lichaam hoger dan normaal. Er bestaat dan een risico op ernstige hypoglykemie. Dit risico kun je beheersen door je dosis insuline te verlagen.

Bovendien wordt zuurstof schaarser naarmate je hoger in de bergen komt. De beschikbare hoeveelheid zuurstof voor je lichaamsbehoeften neemt af. Dit kan leiden tot hypoxie dat ook wel ‘een zuurstoftekort’ wordt genoemd. Dit leidt tot hoogteziekte wat zich kan uiten in hoofdpijn, misselijkheid, overgeven of duizeligheid. Deze symptomen zijn gemakkelijk te verwarren met die van een hypoglykemie. Wees hierbij vooral alert op een gebrek aan eetlust door de hypoxie. Hierdoor wordt het moeilijker om de balans bij diabetes type 1 terug te vinden. Om dit verschijnsel tegen te gaan is er een eenvoudige oplossing: regelmatig een tussendoortje, ook als je geen honger hebt!

Tot slot zorgt de kou in de bergen voor het vernauwen van de bloedvaten in de huid waardoor de insuline mogelijk met vertraging opgenomen wordt. Bij een hypoxie scheidt het lichaam ook meer adrenaline en contra-regulerende hormonen (waaronder glucagon) uit, waardoor insulineresistentie kan ontstaan.

Hier volgen enkele tips om je diabetes type 1 tijdens de wintersport te beheren:

• Als je met de auto op wintersport gaat, wees dan voorbereid op verkeersproblemen. Neem altijd voldoende medicijnen, eten en drinken in de auto mee. Neem ook het doktersrecept en de gegevens van je arts mee. Vergeet tenslotte niet een deken mee te nemen voor als je vast komt te zitten en de temperatuur sterk daalt.
• Pas je dosis insuline aan de toename van je lichamelijke activiteit aan. Omdat je meer energie verbruikt, daalt je behoefte aan insuline. Zo kun je bijvoorbeeld een dagje skiën met een iets hogere bloedsuikerspiegel starten dan normaal. Neem genoeg koolhydraten in gedurende de dag in de vorm van tussendoortjes.
• Vergeet niet om je bloedsuikerspiegel tijdens en na de inspanning te meten en vooral voordat je gaat slapen. Houd, indien mogelijk, een diabetesdagboek bij tijdens de wintersport. Zo kan je steeds beter je diabetes bij hoogte en kou beheren. 
• Neem spullen mee waarmee je bijvoorbeeld jouw insuline, insulinepomp of prikpennen goed kunt beschermen tijdens het reizen. Ze moeten tegen een stootje kunnen en de temperatuur constant houden.

Een hogere energiebehoefte in de bergen

Wanneer je diabetes type 1 hebt en gaat sporten in de bergen, moet je extra goed op je voeding letten. In hooggelegen gebieden is de energiebehoefte van het lichaam groter, vooral de behoefte aan koolhydraten. Bij een matige inspanning zoals een trektocht verbruik je 60 tot 80 gram koolhydraten per uur. Dit energieverlies moet je, vanaf het begin van de inspanning, compenseren door een externe toevoer met 30 tot 40 gram koolhydraten per uur.

https://www.instagram.com/p/BdQVuBLlGVz/

Om een daling van de bloedsuikerspiegel te voorkomen, kun je bijvoorbeeld de volgende voedingsmiddelen meenemen: 

• Energiedrankje: 60 tot 80 gram koolhydraten per liter
• Vruchtensap: 80 tot 120 gram per liter
• Banaan: 20 gram
• Appel: 15 gram
• Mueslireep: 14 tot 18 gram
• Energiegel: 15 tot 30 gram per pakje

Diabetes en kou, let ook op de controlematerialen! 

De kou in de bergen kan tot vertraging van de opname van insuline leiden. De hoogte kan zelfs resistentie veroorzaken. Naast deze variabelen waarmee je rekening moet houden, is het niet altijd gemakkelijk om bij ‘de injectieplek’ te komen onder je skipak en de vele lagen kleding. Aangeraden wordt om de insuline op een temperatuur tussen 2 en 8°C te bewaren om te voorkomen dat het bevriest en onbruikbaar wordt. Gebruik hiervoor gerust een thermische tas. NB: boven 3.000 meter wordt het gebruik van een glucosemeter als minder betrouwbaar beschouwd (onder- en overschatting van de bloedsuikerspiegel).

Voor de grote avonturiers onder ons die aan bergbeklimmen of skitouren gaan doen is het gebruikelijk om drie keer de benodigde hoeveelheid medicijnen en andere materialen mee te nemen om een hyperglykemie of hypoglykemie te voorkomen. Zorg voor:

• Insuline
• Naalden, lancetten en teststrips
• Bloedglucosemeters (met reservebatterijen)
• Urinestrips (bij het ontbreken van meetapparatuur)
• Koolhydraten (met snelle en langzame suikers)
• Glucagonsets
• Een verklaring van je arts

We raden je ook aan om vooraf informatie over de locaties van en de toegang tot (inclusief vervoer) ziekenhuizen in de regio in te winnen.

Zoals je al hebt begrepen, de combinatie van diabetes type 1 en wintersport – en meer in zijn algemeenheid een diabetes en een verblijf in het hooggebergte – vergt een bepaalde voorbereiding en discipline. Als je dat goed doet kan je zonder complicaties heerlijk van de bergen genieten!